MTNL Rotterdam
Algemeen
Voor een stageproject zijn ruim 400 afleveringen van Multiculturele Televisie Nederland (MTNL), afdeling Rotterdam uitgebreid beschreven. De afleveringen kwamen tot stand in de periode tussen 2002-2012. Lees meer over deze lokale programma's en enkele herinneringen van betrokkenen.
Stageproject
In 2025 is het 10 jaar geleden dat het archief van Stichting Multiculturele Televisie Nederland (MTNL), afdeling Rotterdam, in beheer kwam van Stadsarchief Rotterdam. Ter gelegenheid van dit jubileum werkte stagiair Robyn Stam, student Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam, voor haar stage 6 maanden lang aan dit archief. Ze voorzag de Rotterdamse afleveringen van MTNL van nieuwe en uitgebreide beschrijvingen. Daarnaast sprak Robyn met diverse oud-medewerkers van de Rotterdamse MTNL-redactie en andere betrokkenen, om zo meer te weten te komen over de achtergrond van de MTNL-collectie bij het stadsarchief. Dit is haar verslag.
Rotterdamse programma's
MTNL werd opgericht in 1984 als Migranten Televisie Amsterdam. In de beginjaren werden programma’s gemaakt die gericht waren op de eerste generatie ‘gastarbeiders’ (Italiaanse, Zuid-Amerikaanse, Marokkaanse en Turkse) en Surinaamse en Antilliaanse migranten in Amsterdam. Vanaf de jaren negentig tot in de jaren nul vond er een grote reorganisatie plaats. Zo werd de naam veranderd in 2001 naar Multiculturele Televisie Nederland. Daarnaast werden programma's ook in de steden Rotterdam, Den Haag en Utrecht gemaakt. De programma's richtten zich op actualiteiten voor mensen met een migratieachtergrond. Tevens werd in de programma's alleen nog Nederlands gesproken, waar voorheen ook andere talen werden gebruikt.
In de regio Rotterdam fungeerde RTV Rijnmond als productie- en uitzendpartner van MTNL. Het hoofdkantoor in Amsterdam leverde doorgaans de ideeën voor de programma's, de verdere invulling en uiteindelijke productie werd overgelaten aan RTV Rijnmond. Zodoende waren wekelijks op RTV Rijnmond de programma's MC2 (2002-2004), MTNL 010 (2009-2010) en Full Color Rotterdam (2011-2012) te zien. De programma's MC2 en MTNL waren stadsmagazines waarin in 2 of 3 items verschillende actualiteiten over de multiculturele samenleving werden besproken. Het programma Full Color Rotterdam kende daarentegen een aantal vaste rubrieken. Zo portretteerde "Held van de week" mensen met bijzondere verdiensten of prestaties. De rubriek "Heen en weer" bestond uit gesprekken met reizigers op Schiphol en in “Klein Onderhoud” werd klanten van een bouwmarkt gevraagd wat voor klus zij op de planning hadden. In “Pubertijd” kwamen jongeren aan het woord en deelden zij hun gedachten over verschillende onderwerpen. Tenslotte werden in “Belicht” regionale en landelijke nieuwsberichten uitgelicht.
Het einde van MTNL
In 2012 besloot het kabinet de subsidie voor MTNL te beëindigen. MTNL stopte de productie van zijn programma's en hield per 31 december 2012 op te bestaan. Al het oude materiaal werd bij het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid (NIBG) gedigitaliseerd, in samenwerking met de gemeentelijke archieven van Rotterdam, Amsterdam en Utrecht. De bestanden werden vervolgens opgeslagen in het depot van het NIBG. In 2015 kreeg Stadarchief Rotterdam het administratieve beheer over de programma's MC2, MTNL 010 en FullColor Rotterdam. Dit betekent dat het Stadsarchief Rotterdam is daarbij verantwoordelijk is voor het correct beschrijven en het toegankelijk maken van deze programma's. Dit gaat om 490 afleveringen, die in totaal zo'n 150 uur beslaan.
Op lokaal niveau kreeg MTNL Rotterdam al eerder te maken met het stopzetten van de subsidie. In 2004 beëindigde gemeente Rotterdam de subsidiëring van het programma MC2. Hierdoor verdween het programma na 3 jaar van de buis. Destijds zei Victor Reijkersz, gemeenteraadslid voor Leefbaar Rotterdam van 2002-2010, geen groot fan te zijn van MC2 en het ongepast te vinden belastinggeld uit te geven aan programma's voor bepaalde groepen.
Betrokkenen blikken terug
Peggy Wijntuin, eindredacteur van MC2, vertelt dat MC2 zich niet alleen richtte op de multiculturele samenleving maar juist ook op de interculturele samenleving. Volgens Wijntuin werd geprobeerd te laten zien wat verschillende groepen met elkaar gemeen hebben en kennis over te brengen van het tot-dan-toe onbekende. Oud-verslaggever Guy Ramos voegt hieraan toe dat MC2 de samenleving tevens een spiegel voorhield en liet zien hoe groepen van verschillende achtergronden eigenlijk allemaal op hun eigen eilandjes leven. Verder kijkt hij ook met plezier terug op zijn tijd bij MC2. Ramos stelt in die tijd veel te zijn gegroeid als verslaggever, doordat Wijntuin hem kennis liet maken met de journalistieke kant van verslaggeven.
Carlos Gonçalves, die onder andere als gemeenteraadslid PvDA in beeld is gebracht door MTNL, sluit zich hierbij aan. Hij legt uit dat MTNL veel aandacht besteedde aan zaken die weinig tot geen aandacht kregen bij andere omroepen. Zo kwamen kijkers in aanraking met andere dingen dan zij gewend waren. Een voorbeeld voor hem was het item over de problemen in het uitgaansleven van de Kaapverdiaanse gemeenschap. Feestzaaleigenaren wezen Kaapverdiaanse organisatoren af op basis van het risicoprofiel van de gemeenschap dat door de politie was opgesteld. Door hier aandacht aan te besteden bracht MTNL een probleem aan het licht dat anders bij veel mensen onbekend zou zijn gebleven.
Gonçalves denkt dat MTNL zeker heeft bijgedragen aan dat er nu binnen het ‘witte bolwerk van de kunst en cultuur’ meer ruimte is voor mensen van andere achtergronden en dat er een meer divers aanbod is in steden als Rotterdam. Al merkt hij ook op dat we nog een lange weg te gaan hebben met elkaar.
De rol van verslaggevers
De verslaggevers van MTNL hebben een groot aandeel in het succes van de programma's. Wijntuin vertelt dat de verslaggevers van MTNL in de meeste gevallen zelf een migratieachtergrond hadden. Gonçalves denkt dat dit zeker hielp bij de interviews. Volgens hem was het voor de geïnterviewden fijner om te praten over pijnlijke onderwerpen als discriminatie met iemand die hier zelf ervaring mee heeft. Toch lag in de afleveringen zelf nooit de focus op de verslaggevers of hun achtergrond. Ramos vertelt dat de verslaggevers niet in beeld werden gebracht, zodat de focus lag op de besproken onderwerpen. Wijntuin vult aan dat verslaggevers ook wel eens in vervelende situaties terecht kwamen vanwege hun achtergrond. Als voorbeeld vertelt ze over een verslaggever die bij een bijeenkomst van Leefbaar Rotterdam racistisch werd bejegend en overstuur terugkwam op kantoor.
De verslaggevers werden altijd vergezeld door camerapersoneel van RTV Rijnmond. Over het algemeen waren dit mensen waren zonder migratieachtergrond, vertelt Wijntuin. Hoewel dit vaak goed ging, leidden de verschillende achtergronden soms ook tot frictie tijdens de productie. Zo herinnert Ramos zich de opnames van een item over een natuurgeneeskundig therapeut. De strenggelovige, christelijke cameraman stopte met filmen omdat hij niet betrokken wilde zijn bij de, in zijn ogen, ‘demonische praktijken’ van de natuurgenezer. Dankzij Ramos’ achtergrond als cameraman, kon het item uiteindelijk alsnog gemaakt worden.
De waarde van MTNL
Kijkend naar vandaag de dag, denkt Wijntuin dan ook dat programma's van MTNL onmisbaar blijven. Wanneer op hoog politiek niveau polarisatie plaatsvindt, is het volgens haar ontzettend belangrijk zichtbaarheid te geven aan wat ons als mensen bindt. Ook Ramos denkt dat de samenleving veel baat kan hebben bij een meer divers televisieaanbod. Hij legt uit dat mensen toleranter worden naarmate ze meer te weten komen over andere mensen of culturen. Hij denkt dat programma's zoals die van MTNL ervoor kunnen zorgen dat bij veel mensen de ogen worden geopend. Dit komt met name doordat MTNL succesvol was in het belichten van andere perspectieven dan wat we gewend zijn gebruikelijk was bij de commerciële omroepen.
Er kunnen vele gedachten los worden gelaten op wat de media zou moeten doen onderwerpen als diversiteit, nu én in de toekomst. Eén ding is zeker, voor iedereen die meer wil weten over de diversiteit binnen onze samenleving is het archief van MTNL, afdeling Rotterdam volledig beschikbaar via het Stadsarchief Rotterdam.
Beeldmateriaal bekijken
Nieuwsgierig geworden naar de uitzendingen van MTNL in Rotterdam? U kunt de programma's online terugkijken via de Beeldbank. Of kom langs bij onze studiezaal.