Het ontstaan van het huidige Poortugaal valt te dateren rond 1180. In die periode wordt begonnen met de (her)bedijking van de gronden waarop later Poortugaal zou ontstaan. Omstreeks 1270 wordt de parochie Poortugaal genoemd, waarvan ook Hoogvliet deel uitmaakte. In het midden van de 17e eeuw zou Hoogvliet een zelfstandige parochie worden.
Het ambacht Poortugaal behoorde tot de heerlijkheid Putten. In 1459 kwam Putten met de er onder ressorterende ambachten aan de Graaflijkheid. Na de afzwering van Philips II in 1581 verviel Putten aan de Staten van Holland, die het ambacht Poortugaal in 1731 verkochten aan de stad Schiedam. Als dagelijks bestuurder van Putten fungeerde de baljuw of ruwaard, die te Geervliet resideerde. Hij sprak recht in zwaardere delicten met zijn leenmannen ofwel de hoge vierschaar.
In 1841 werd de gemeente verenigd met Albrandswaard. Over deze vereniging ontbreken in het archief van Poortugaal de gegevens; het archief van de gemeente Albrandswaard bevat hierover wel bijzonderheden. Uit een brief van de gouverneur van Zuid-Holland van 10 juni 1841 blijkt dat door de minister een voorstel tot samenvoeging van beide gemeenten bij Provinciale Staten is ingediend.
Poortugaal is tot eind 1984 een zelfstandige gemeente gebleven. In dat jaar fuseerde Poortugaal met Rhoon tot de gemeente Albrandswaard.
